1. Thời vụ trồng (dương lịch) rau cải xanh, rau cải chíp
Có thể trồng quanh, mùa nắng cần có đủ nước tưới cải phát triển tốt và cho năng suất cao hơn mùa mưa nhưng có nhiều sâu hại cần lưu ý phòng trừ. Mùa mưa (tháng 5-10 dương lịch) khó trồng, cây tăng trưởng kém, dễ bị rách lá nhưng bán được giá cao.
2. Giai đoạn vườn ươm
2.1. Chuẩn bị đất
a. Chọn đất làn vườn ươm
– Đất thịt nhẹ, thoát nước và giữ ẩm tốt
– Độ PH thích hợp 6 – 6,5
– Đất không trồng các loại cây bắp cải ít nhất 2 năm
b. Làm đất và lên luống
+ Làm tơi đất
– Dùng bừa, máy phay, cào cuốc… làm đất nhỏ, vụn, tơi xốp
– Làm đất nhỏ 1- 5 cm ở trên mặt luống
Chú ý:
– Lên luống tạo cho lớp đất trên cùng nhỏ hơn ở lớp đất dưới
– Không nên làm đất nhỏ quá sẽ dẫn đến đóng váng trên bề mặt sau khi tưới nước
– Không làm đất quá to ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của bộ rễ
– Trong quá trình làm đất thu gom, nhặt sạch cỏ dại, đặc biệt cỏ thân ngầm
+ Lên luống (líp) trồng
– Vụ mưa làm luống cao:
+ Độ cao của luống: 20- 25 cm
+ Mặt luống: 90 – 100 cm
+ Rãnh: 35 – 50 cm
– Vụ khô lên làm luống vừa phải:
+ Độ cao của luống: 15 – 20 cm
+ Mặt luống: 90 – 100 cm
+ Rãnh: 30 – 40 cm
Mặt luống 90 – 100 cm
Độ cao 15 – 25 cm Rãnh(30- 40 cm)
Kích thước luống vườn ươm
Lưu ý:
– Vườn ươn nên chia làm các ô nhỏ để dễ chăm sóc
– Chiều dài của luống phụ thuộc vào địa hình, không nên làm luống dài quá 100 m
– Chiều cao của luống không nên cao quá 30 cm
2.2. Xử lý hạt giống
a. Tiêu chuẩn lựa chọn và phương pháp
– Hạt giống phải mang tính đặc trưng của giống
– Hạt không có màu nâu đỏ, vỏ hạt không nhẵn
– Hạt không có mầm mống sâu bệnh
– Không lẫn tạp, cỏ dại
– Lượng hạt gieo 100-150 g, gieo trên 70m 2 đất
– Ngâm nước nóng nhiệt độ 30 – 35 o C (2 sôi + 3 lạnh)
Hạt giống cải chíp
b. Xử lý hạt giống trước khi gieo
– Cách xử lý bằng nhiệt độ
Bước 1: Thúc mầm hạt giống
– Ngâm nước nóng nhiệt độ 30 – 35 o C (2 sôi + 3 lạnh)
Bước 2: Thời gian ngâm: 15 phút
Bước 3: Vớt hạt rau, đại sạch, loại bỏ hạt lép
Bước 4: Ngâm nước lạnh từ 8-10 giờ trước khi gieo
Lưu ý: Những nơi thường xuyên bị khô hạn, không chủ động được nước tưới thì không nên xử lý
2.3. Gieo hạt
Bước 1: Xác định lượng hạt
– Lượng hạt gieo 100-150 g, gieo trên 70 m 2 đất
Bước 2: Gieo hạt
– Gieo vãi: Vãi hạt giống đều trên luống, rải móng
Bước 3: Lấp hạt
– Hạt được lấp ở độ sâu: 1,5 – 2 cm
– Gieo hạt xong cào nhẹ hoặc dùng tay xoa nhẹ đều trên mặt luống cho đất phủ kín hạt
Bước 4: Phủ luống
– Sau khi lấp hạt xong dùng
+ Trấu
+ Rơm rạ băm ngắn 3- 4 cm phủ lên luống
Phủ luống bằng rơm
Bước 5: Tưới nước
– Dùng vòi hoa sen tưới nước đủ ẩm
– Tưới vào buổi sáng và buổi chiều mát
Tưới nước cho cây cải
Lưu ý:
– Không lấp đầy dầy quá thời gian nẩy mầm kéo dài
– Lấp đất mỏng 1 cm cây mọc lên sẽ bị yếu
– Chia hạt làm 2 lượt để hạt phân bố đều trên mặt luống (khi gieo trộn hạt với đất bột)
2.4. Chăm sóc cây giống
a. Làm giàn che
– Chiều cao 0,5 cm làm bằng phên, cót , lưới…
– Chỉ che khi trời có mưa to
b. Tưới nước
– Dùng ô doa tưới đều trên mặt luống
– Tưới phun mưa bằng hệ thống máy bơm
– Trời nắng nóng, độ ẩm thấp đất khô hanh
+ Tưới 2 lần/ngày
+ Tưới vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát
– Trời rét tùy độ ẩm đất
+ Tưới 1 lần/ngày hoặc 2 lần/ngày
+ Tưới vào lúc 10 – 11 giờ sáng hoặc 3- 4 giờ chiều
c. Bỏ rơm rạ ra khỏi luống
– Thời điểm bỏ rơm ra ra:
+ Thời gian mọc mầm (1- 2 lá mầm)
+ Gieo khoảng 2 – 3 ngày
Lưu ý:
– Bỏ rơm rạ phải nhẹ nhàng vào lúc lặng gió tránh gió to, sau khi bỏ rơm rạ cần tưới 1 lần để bộ rễ không bị ảnh hưởng
– Trong trường hợp phủ bằng trấu thì không cần giở trấu ra và có thể bổ sung thêm 1 lớp đất mịn để giữ chặt gốc, nếu gieo với mât độ vừa phải cây cứng cáp thì không cần phủ thê m đất.
– Trường hợp có làm mái che thì phải dỡ mái che cho cây đủ ánh sáng (cây khỏe, cứng cáp, mau hồi xanh bén rễ khi cấy ra ruộng). Trong thời gian cây mới mọc 2 lá thật chú ý che mưa cho cây.
d. Nhổ cỏ
– Tiến hành thường xuyên bằng tay
– Một số cỏ thường gặp: Cỏ gấu, cỏ mần trầu, ….
– Nhỏ cỏ phải lấp đất bù vào chổ hổng tránh đọng nước
Lưu ý:
Trước khi nhỏ đi trồng 10 ngày không được bón thúc
– Không nên bón thúc nhiều lần làm cây con quá tốt, non, khả năng chống chịu kém, khi trồng ra ruộng sản xuất tỷ lệ sống kém
f. Tỉa cây
– Lần 1: Khi cây có 1 lá thật
– Lần 2: Khi cây có 3 lá thật để khoảng cách cây cách cây 5- 6 cm
2.5. Tiêu chuẩn cây đem trồng
– Kiểm tra cây con
+ Kiểm tra số lượng, chất lượng
+ Sâu bệnh hại
– Cây đem ra trồng
+ Cây được 15 ngày tuổi nhổ cây đem trồng
+ Cây khỏe, to, mập, cứng cáp, rễ thẳng,
+ Không bị sâu bệnh và dập nát
– Huấn luyện cây con trước khi đem trồng
+ Tuyệt đối không tưới nước cho cây con 4 – 7 ngày trước khi nhổ đi trồng ra ruộng sản xuất
+ Trước khi nhổ đi 4 – 5 giờ, phải tưới đẫm nước cho đất mềm, nhổ cây không bị đất rễ hoặc hỏng cây
3. Trồng ra ruộng sản xuất
3.1. Chuẩn bị đất trồng
Bước 1: Dụng cụ làm đất
– Máy kéo,
– Máy cày,
– Cày bằng trâu bò,
– Cào, cuốc,
Cuốc, xẻng
Bước 2: Cuốc đất
– Dùng các dụng cụ làm đất để tách đất, lật đất thành tảng, cục đất to
Cuốc đất
Bước 3: Làm đất nhỏ
– Đất nhỏ, vụn, tơi xốp,
– Đường kính viên đất ở lớp đất mặt thích hợp từ 2 – 3 cm,
Làm đất nhỏ
Bước 4: Lên luống
– Vụ mưa làm luống cao:
+ Độ cao của luống: 20- 25 cm
+ Mặt luống: 1- 1,2 cm
+ Rãnh: 35 – 50 cm
– Vụ khô lên làm luống vừa phải:
+ Độ cao của luống: 15 – 20 cm
+ Mặt luống: 1 – 1,2 cm
+ Rãnh: 30 – 40 cm
Mặt luống 1 – 1,2 m
Độ cao 15 – 25 cm Rãnh(30- 40 cm)
Kích thước luống trồng rau cải
Bước 4: San phẳng mặt luống
– Tạo cho mặt luống được phẳng để tránh đọng nước khi trời mưa
– Tạo điều kiện tốt cho cây sinh trưởng phát triển tốt
San phẳng mặt luống trồng rau
Bước 5: Bón lót phân
Lưu ý:
– Bón riêng rẽ từng loại phân, không trộn các loại phân lại với nhau để bón
– Đất trồng rau tốt nhất phải được để ải 5- 7 ngày
– Cần bón vôi xử lý đất để trừ các nguồn bệnh
3.2. Mật độ, khoảng cách trồng
a. Trồng gieo sạ (vãi)
– 20 – 60 g hạt giống rau/ 1000 m 2
+ Gieo trực tiếp thành từng hàng 40 g hạt giống rau/ 1000 m2
+ Gieo vãi cần 60 g hạt giống rau/ 1000 m2
b. Trồng cây giống
– Trồng với khoảng cách
+ Cây cách cây 10 cm
+ Hàng cách hàng 15 cm
3.3. Trồng cây
a. Trồng gieo sạ (vãi) Các bước thực hiện
Bước 1: Xác định lượng hạt
– Lượng hạt gieo 60 g, gieo trên 1000 m2 đất
Bước 2: Gieo hạt
– Gieo vãi: Vãi hạt giống đều trên luống, rải móng
Bước 3: Lấp hạt
– Hạt được lấp ở độ sâu: 1,5 – 2 cm
– Gieo hạt xong cào nhẹ hoặc dùng tay xoa nhẹ đều trên mặt luống cho đất phủ kín hạt
– Sau khi lấp hạt xong dùng
+ Trấu
+ Rơm rạ băm ngắn 3- 4 cm phủ lên luống
Bước 4: Tưới nước
– Dùng vòi hoa sen tưới nước đủ ẩm
– Tưới vào buổi sáng và buổi chiều mát
b. Trồng bằng cây giống
Bước 1: Rạch hàng cách hàng 15 cm
Bước 2: Bón lót phân chuồng
Bước 3: Trồng cây cách cây 10 cm
Chú ý:
– Trồng cây ra ruộng lúc chiều muộn hoặc buổi tối – Sau khi trồng cần tưới nước đẫm nước
3.4.1. Các loại phân dùng để bón cho rau các loại rau cải
– Phân hữu cơ: phân chuồng (Phân bò, trâu, gà.. đã được ủ xử lý)
– Phân hóa học:
+ Phân đạm: Thường sử dụng phân đạm Ure có hàm lượng đạm nguyên chất 46 %
+ Phân kali: Thường dùng phân kali đỏ (kali clorua có hàm lượng kali nguyên chất là 60%)
+ Phân lân: Có 2 loại phân lân
– Lân nung chảy (14-16% P2O5)
– Lân super (16-18% P2O5)
+ Phân hữu cơ vi sinh: BioGro bón qua rễ, bón qua lá
3.4.2. Lượng phân bón cho các loại cải (cải xanh, cải chíp)
3.4.3. Cách sử dụng phân bón cho các loại cải (cải xanh, cải chíp)
a. Thời điểm bón
– Bón thúc được chia làm 2 đợt cách nhau 4 – 5 ngày
+ Đợt 1 bón phân vi sinh qua lá
+ Đợt 2 bón phân đạm ure
b. Cách bón:
– Đối với phân vi sinh bón qua lá:
Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ
– Phân bón lá Biogro 5ml/ 36 m 2
– Nước 1,5 lít
– Bình tưới
Bước 2: Hòa phân Biogro với nước vào bình phun
Bước 3: Phun Phân bón lá
Chú ý:
– Pha phân vi sinh với nước, dùng bình phun đều trên lá.
– Đối với phân đạm Ure: Hòa tan đạm với nước và tưới đều cho cây. Tưới bằng thùng ô doa
– Phải đảm bảo thời gian tưới thúc lần cuối cách ngày thu hoạch từ 10 – 15 ngày.
3.5. Chăm sóc cây rau cải
Chăm sóc theo thời kỳ sinh trưởng của cây
3.5.1. Chăm sóc thời kỳ trồng – hồi xanh
– Tưới nước: Tưới ngay và duy trì đến khi cây hồi xanh
– Xới phá váng: Khi xuất hiện trên mặt luống rau thành váng gặp khi trời mưa, tưới nhiều nước cho cây rau
– Dặm cây chết: Sau 3 ngày thấy cây nào bị chết cần bổ xung cây cải khác
– Xới sâu và giộng để làm tơi xốp và trừ cỏ dại
– Bón thúc phân phun phân vi sinh
* Chú ý: Đối với trồng bằng hình thức gieo sạ (gieo vãi) hay trồng liền chân giai đoạn này cây đã được 14 – 16 ngay sau gieo. Có các biện pháp chăm sóc:
– Tưới nước:
+ Dùng ô doa tưới đều trên mặt luống
+ Tưới phun mưa bằng hệ thống máy bơm
+ Tưới rãnh
Hình thức tưới rãnh cho cây cải xanh
– Trời nắng nóng, độ ẩm thấp đất khô hanh
+ Tưới 2 lần/ngày
+ Tưới vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát
– Trời rét tùy độ ẩm đất
+ Tưới 1 lần/ngày hoặc 2 lần/ngày
+ Tưới vào lúc 10 – 11 giờ sáng hoặc 3- 4 giờ chiều
– Bón thúc tối đa 2 lần
+ Lần 1 khi cây có 2 -3 lá thật,
+ Lần 2 sau lần 1 khoảng 7 – 10 ngày)
– Tỉa cây
+ Lần 1: Khi cây có 1 lá thật
+ Lần 2: Khi cây có 3 lá thật để khoảng cách cây cách cây 5- 6 cm
Tiến hành tỉa khi cây cải xanh có 3 lá thật
Tỉa cây đảm bảo đúng mật độ
3.5.1. Chăm sóc thời kỳ cây cải phát triển thân lá
+ Tưới nước: tưới thường xuyên luôn duy trì độ ẩm cho đất, có 2 hình thức tưới phổ biến thường được áp dụng
– Tưới rãnh: Những nơi trồng chủ động được nước tưới
– Tưới phun mưa: bằng hệ thống máy bơm
+ Bón phân thúc lần 2: chủ yếu là phân đạm lượng bón 0,5 kg/36 m2
+ Kiểm tra theo dõi tình hình sâu bệnh
+ Tỉa cây: Đối với vườn gieo sa (gieo vãi) luôn duy trì với khoảng cách
– Cây cách cây 10 cm x Hàng cách hàng 15 cm Chú ý: – Cây phát triển yếu, còi cọc tiếp tục bón phân đạm
– Trước lúc thu hoạch dừng bón phân đạm 20 ngày
4. Thu hoạch cải xanh, cải chíp
4.1. Giai đoạn thu hoạch thích hợp
Thu hoạch khi cải xanh, cải chíp, sau khi trồng 28 – 32 ngày sau gieo, loại bỏ lá gốc, lá bị bệnh, không ngâm nước, không làm giập nát.
Thu hoạch cải xanh
4.2. Phương pháp thu hoạch rau cải
– Trang bị đồ bảo hộ lao động, găng tay cao su. khi thu dùng dao cắt sát gốc, tránh dập nát
4.3. Tiêu chuẩn chất lượng rau
– Rau tươi, màu trắng nhạt đến đậm,
– Không có bệnh, côn trùng và những chất không tốt trên bề mặt trái.
Rau cải đạt tiêu chuẩn thu hoạch
Nguồn: Giáo trình trồng rau nhóm ăn lá – Bộ NN&PT NT